[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ponadto ka da z nich jest niezgodna z prawem. Znaczy to, e interesy grup s
niezgodne z interesem społecze stwa, a prawo nie znajduje oparcia u nikogo. Jest to
okre lane jako anarchia.
Strona 12 z 15
Rzecz jasna, w adnym społecze stwie nie wyst puje wył cznie jedna z tych
sytuacji, znajomo ich jednak ułatwia rozeznanie ich jako składników ycia
społecznego oraz d enie do ich zmian w po danym kierunku.
Człowiek jako system autonomiczny
Je eli spo ród wszelkich systemów wyodr bni systemy autonomiczne, czyli
maj ce zdolno do sterowania si , a ponadto zdolno do przeciwstawiania si
utracie zdolno ci do sterowania si , to mo na dowie , e człowiek jest jednym z
systemów autonomicznych. Na podstawie analizy wła ciwo ci sterowniczych
systemu autonomicznego mo na wi c wnosi o wła ciwo ciach sterowniczych
człowieka, czyli o przyczynach ludzkiego zachowania.
W ród nich mo na rozró nia wła ciwo ci elastyczne, na które mo na w
znacznym stopniu wpływa , oraz wła ciwo ci sztywne, nie poddaj ce si adnym
wpływom (perswazjom, represjom). Zespół sztywnych wła ciwo ci sterowniczych
człowieka stanowi jego charakter.
Wynika st d, e doprowadzenie do zgodno ci mi dzy elastycznymi
wła ciwo ciami jakiegokolwiek człowieka a jego sytuacj yciow jest mo liwe na
dwóch drogach: przez dostosowanie człowieka do sytuacji, albo przez dostosowanie
sytuacji do człowieka. Natomiast w odniesieniu do sztywnych wła ciwo ci
człowieka istnieje tylko jedna mo liwo : dostosowanie sytuacji do człowieka.
Wyja nia to bł dno do powszechnego mniemania, jakoby mo liwe było
ukształtowanie psychiki człowieka w po dany sposób za pomoc odpowiedniego
wychowania. Jest to mo liwe tylko w odniesieniu do wła ciwo ci elastycznych (np.
przez udost pnienie okre lonego wykształcenia), natomiast nie jest mo liwe w
odniesieniu do wła ciwo ci sztywnych, czyli do charakteru człowieka. Do zam tu w
tych sprawach niemało przyczynia si wadliwa terminologia widoczna w wyra eniu
kształtowanie charakteru , w którym poj cie charakter jest pomieszane z
poj ciem osobowo , obejmuj cym wszystkie wła ciwo ci psychiczne człowieka
zarówno sztywne, jak i elastyczne.
Jest oczywiste, e dla ka dego człowieka podstawowe znaczenie ma
rozeznanie własnego charakteru, mo e go to bowiem uwolni od jałowych rozterek i
daremnych wysiłków w poprawianiu sobie charakteru. Zamiast tego powinien
skoncentrowa si na wykorzystywaniu swoich wła ciwo ci elastycznych.
Strona 13 z 15
Ponadto u yteczne jest rozeznanie charakteru innych osób, aby
wiedzie , jak z nim post powa , a w ka dym razie powstrzyma si od
skazanych z góry na niepowodzenie prób przerabiania im charakteru.
Z cybernetycznego punktu widzenia mo na wyró ni sze podstawowych
wła ciwo ci charakteru, w tym trzy informacyjne oraz trzy energetyczne.
Do informacyjnych (intelektualnych) wła ciwo ci charakteru nale :
pojemno informacyjna (okre laj ca inteligencj );
rejestracyjno (okre laj ca poj tno );
preferencja (okre laj ca talent).
Do energetycznych wła ciwo ci charakteru nale :
dynamizm (okre laj cy postawy);
tolerancja (okre laj ca swobodn akceptacj bod ców);
podatno (okre laj ca wymuszon akceptacj bod ców).
Ramy niniejszego artykułu nie pozwalaj na cho by pobie ne omówienie roli
tych wła ciwo ci charakteru w ludzkich d eniach, stosunkach mi dzyludzkich,
wyborze i uprawianiu zawodu itp.").
Tutaj ograniczymy si do zaznaczenia, e człowiek jak ka dy system
autonomiczny jest wyposa ony w tor przepływu informacji i tor przepływu energii, a
poniewa ka dy z tych torów ma wej cie i wyj cie, wi c wynikaj st d cztery rodzaje
potrzeb ludzkich:
mo no pobierania informacji;
mo no wydawania informacji;
mo no pobierania energii;
mo no wydawania energii.
Nic dziwnego, e ju od zamierzchłej przeszło ci jako rodki ujarzmiania ludzi
były stosowane:
ograniczanie wiadomo ci;
ograniczanie wypowiedzi i decyzji;
ograniczanie konsumpcji;
ograniczanie działalno ci;
b d te :
wmuszanie niechcianych wiadomo ci;
")
Szerzej pisz o tych sprawach w ksi ce: Cybernetyka i charakter, Warszawa 1976 r.
Strona 14 z 15
wymuszanie niechcianych wypowiedzi i decyzji;
wmuszanie niechcianej konsumpcji;
wymuszanie niechcianej działalno ci.
Pierwsze cztery z tych rodków ludzie odczuwaj jako naruszanie ich
wolno ci, drugie za jako naruszanie ich godno ci.
Przydatno metod cybernetycznych do analizowania procesów
sterowniczych w społecze stwie przyczyniła si do powstania cybernetyki społecznej
(podobnie jak powstała cybernetyka techniczna, biocybernetyka itp.). U nas jest od
niedawna przedmiotem wykładanym (w ramach studiów nauk politycznych) w kilku
uniwersytetach.
S to jednak dopiero pocz tki. Cybernetyka społeczna powinna si sta
jednym z podstawowych składników wykształcenia współczesnych kadr
kierowniczych, a elementy cybernetycznego rozumienia zjawisk powinny by
przyswajane ju w szkole redniej.
Nie twierdz , e cybernetyka społeczna stanowi panaceum na nasze kłopoty.
Ale jej zastosowanie mo e si z pewno ci do ich rozwi zania przyczyni .
Strona 15 z 15
[ Pobierz całość w formacie PDF ]