[ Pobierz całość w formacie PDF ]
wskazuje w pewien sposób na struktur¹ ludzkiej natury i na
nasze istnienie w Å›wiecie. Dlatego te dzi¹ ki wspólnej nam
wszystkim ludzkiej naturze i naszej wspólnej egzystencji mo-
emy przekazać pewne informacje o swoim doświadczeniu.
Przekaz ten dokonuje si¹ głównie poprzez symbole7. Chocia
ró ni autorzy stosują w swych dyskusjach odmienną termino-
logi¹ odnoÅ›nie symboli, wi¹ kszość z nich jednak wyró nia
dwa rodzaje j¹ zyka symboli: pierwszy, w którym symbolicz-
ny termin (obraz, sÅ‚owo itp.) odnosi si¹ do tego, co symboli-
zuje, tylko lub głównie na podstawie przyj¹ tej konwencji (np.
drogowa sygnalizacja Å›wietlna); i drugi j¹ zyk, w którym sym-
bol wewn¹ trznie Å‚Ä…czy si¹ z oznaczanÄ… rzeczywistoÅ›ciÄ…. Ta
druga kategoria symboli (którą mo emy nazwać prawdzi-
wymi symbolami , w przeciwieństwie do symboli konwen-
cjonalnych ) jest tym, co nas tu interesuje. Prawdziwy sym-
bol jest to ten, którego samo istnienie jest manifestacją i
uczestnictwem w owej innej rzeczywistości. Jest on wyobra-
eniem, ikonÄ… uobecniajÄ…cÄ… to, co oznacza. Ale rzeczywi-
stość manifestujÄ…ca si¹ w symbolu w dalszym ciÄ…gu w pe-
wien sposób pozostaje ukryta, nie dlatego, e symbol jest
nieadekwatny, lecz poniewa rzeczywistość jest tajemnicą,
a zatem jest niepoznawalna.
Ka de doświadczenie anga uje całe nasze istnienie; po-
dobnie symbole sÄ… formÄ… przekazywania informacji adresowa-
nych do całej naszej osoby i wyra ających całe jej istnienie. Z
tego powodu dyskusja o symbolach nie jest subiektywna czy
umowna, lecz zakorzenia si¹ w tej samej rzeczywistoÅ›ci, co
doświadczenie: w dynamice naszej psyche i w naszym istnie-
niu w świecie. Ka dy zatem symbol zakotwiczony jest w struk-
7
Zob. Symbolisme et theologie, Studia Anselmiana 64, Rome 1974;
A. Schmemann Za ycie świata , Warszawa 1988.
!
matuslast.p65 23 03-02-05, 12:06
JOGA I MODLITWA JEZUSOWA
turze ludzkiej egzystencji, nawet zanim zostanie wyra ony w
sztuce, literaturze czy te kulcie.
Psycholog Carl G. Jung praktykował rodzaj archeologii
symboli poprzez zagÅ‚¹ bianie si¹ w tym, co nazwaÅ‚ zbiorowÄ…
podświadomością obecną w indywidualnej psyche, której ar-
chetypy stanowią wrodzony potencjał wytwarzający pewne-
go rodzaju symbole. Archetypy zbiorowej podświadomości
są niepoznawalne same w sobie, ale ich istnienie zostało wy-
wnioskowane z pojawienia si¹ identycznych albo podobnych
symboli w kontekście kultur bardzo od siebie odległych lub
w marzeniach sennych i fantazjach ró nych osób. Nigdy za-
tem aden z symboli nie został utworzony przez pojedyncze-
go czÅ‚owieka ani przez spoÅ‚eczno-kulturowÄ… grup¹ ludzi. Sym-
bol wyÅ‚ania si¹ z ogółu naszych istnieÅ„ jako rasy, a jego prehi-
storia zaczyna si¹ wraz z poczÄ…tkiem rodzaju ludzkiego8.
Analityczna psychologia sÅ‚usznie zwróciÅ‚a uwag¹ na pre-
histori¹ symbolu, jego zakorzenienie w zbiorowej egzysten-
cji i doÅ›wiadczeniach ludzkoÅ›ci. Jednak e t¹ perspektyw¹ na-
le ałoby zrównowa yć poprzez zwrócenie uwagi na dynami-
k¹ symbolu, który odzwierciedla nie tylko odwiecznÄ… prze-
szłość, ale równie przyszłość i nasze ostateczne przeznacze-
nie. Symbol, b¹ dÄ…c manifestacjÄ… ludzkiej natury i struktur jej
egzystencji, odzwierciedla tak e i antycypuje indywidualny i
zbiorowy wzrost ku ostatecznej doskonałości. Z filozoficz-
nego i teologicznego punktu widzenia symbol odzwierciedla
wewn¹ trznÄ… dwubiegunowość ludzkiej natury, manifestujÄ…c
napi¹ cie pomi¹ dzy ulegÅ‚oÅ›ciÄ… naszej natury, a wyzwaniem,
jakie stawia nam ycie, pomi¹ dzy poj¹ ciowym i pozapoj¹ cio-
wym poznaniem, pomi¹ dzy naszym istnieniem w Å›wiecie a
naszÄ… ontologicznÄ… relacjÄ… z Bogiem itd. Dlatego te wszel-
kie dyskusje o symbolach ostatecznie sprowadzajÄ… si¹ do re-
ligijnego wymiaru, przynajmniej na poziomie trudnym do wy-
ra enia. Religijne znaczenie symboli zostało poparte empi-
8
Zob. ed. C. G. Jung, The Structure and Dynamics of the Psyche,
przekł. R. F. C. Hull, 1969.
"
matuslast.p65 24 03-02-05, 12:06
CHRZEZCIJA SKA TO%7Å‚SAMOZ A JOGA
rycznymi danymi zebranymi przez Junga i innych badaczy, w
ich studiach symbolu odnoszÄ…cego si¹ do pojedynczego czÅ‚o-
wieka i do historii kultury9. Chrześcijańskie objawienie rów-
nie jest zakorzenione w uniwersalnej matrycy naszych my-
śli. Chrześcijaństwo nie jest wyłącznie i przede wszystkim
systemem dogmatów czy te konceptualnym wyra eniem wia-
ry; jest równie kultem, liturgią, której symbole przemawiają
nie tylko do intelektu wierzącego; jest osobistym ideałem, wy-
obra eniem, kim wierzÄ…cy jest i kim powinien si¹ stać. Chrze-
ścijaństwo to przede wszystkim osoba Jezusa Chrystusa, któ-
ry jako człowiek przyjął doświadczalny i symboliczny wy-
miar ludzkiego rozumienia oraz komunikowania si¹ i poprzez
swÄ… nauk¹ , caÅ‚e swe ycie, a tak e dziaÅ‚alność odsÅ‚oniÅ‚ Bo Ä…
tajemnic¹ . Dzi¹ ki temu mo emy odnalezć niezaprzeczalnie
chrześcijańskie znaczenie we wszystkich symbolach, zarów-
no tych pochodzących z podświadomości indywidualnego
człowieka, z jego snów i fantazji, jak i w tych, które spotyka-
my w innych religiach.
Przypisywanie tantrycznej symbolice specyficznego zna-
czenia przyj¹ tego przez naszÄ… wiar¹ nie oznacza, e arbitral-
nie t¹ symbolik¹ niszczymy. W drugim rozdziale zobaczymy
wielkÄ… ró norodność, jakÄ… joga i tantryzm przyj¹ Å‚y podczas
swej historii. Tantra joga jest praktykowana przez hinduistów
i buddystów posiadających całkowicie odmienne, wzajemnie
niedajÄ…ce si¹ uto samić rozumienie znaczenia i celu jogi.
Wszyscy jogini praktykujÄ…cy tantr¹ wnoszÄ… w swÄ… praktyk¹
ideaÅ‚y otrzymane poprzez wiar¹ pochodzÄ…cÄ… od autorytetów
(Å›wi¹ te pisma, guru itp.), które czczÄ…. ChrzeÅ›cijanie pragnÄ…-
cy praktykować jog¹ b¹ dÄ… musieli uczynić podobnie.
9
Zob. Man and His Symbols, ed. C. G. Jung, Garden City 1964.
#
matuslast.p65 25 03-02-05, 12:06
[ Pobierz całość w formacie PDF ]