[ Pobierz całość w formacie PDF ]
szpitalach głuszyckich zmarło 133 więzniów.
CZZ V
WIELKA BUDOWA CZYLI BETON I SKAAA
Czas w końcu przyjrzeć się bliżej temu, co w latach 1943-1945
powstało na i pod powierzchnią Gór Sowich. Poszczególne kompleksy
można podzielić na trzy zasadnicze grupy:
2 Część centralną (STREFA I), w której zlokalizowane są kompleksy
Włodarz, Osówka, Jugowice Górne, Soboń, Rzeczka i Moszna,
4 Część zewnętrzną (STREFA II), w której zlokalizowane są kom-
pleksy: Sokolec i Wielka Sowa oraz fabryka zbrojeniowa o
kryptonimie Mölke Werke w Ludwikowicach KÅ‚odzkich w masywie
góry Włodyka,
5 Podziemia Zamku Książ.
Dodatkowo, w części 4 (Pozostałości) przedstawione zostaną infor-
macje o innych, występujących w interesującym nas rejonie obiektach
podziemnych. Zatem... do dzieła!
CZZ CENTRALNA
Kompleks Włodarz - część naziemna
Włodarz jest jednym z najbardziej rozległych kompleksów spośród
wszystkich istniejÄ…cych na Wielkiej Budowie". Teren budowy objÄ…Å‚
duże obszary lasu, głównie na północno wschodnich zboczach góry
WÅ‚odarz (811 m n.p.m.). W rejonie sztolni prowadzono wiele prac
ziemnych, a także rozpoczęto wznoszenie kilku żelbetowych budowli.
Aby zapewnić stały dopływ materiałów i ludzi, z bocznicy na stacji w
Olszyńcu doprowadzono kolejkę wąskotorową, której tory biegną
zakosami po zboczach Jedlińskiej Kopy i Włodarza, kończąc się stacją
przeładunkową na północnym krańcu kompleksu. Od tego miejsca na
budowę prowadzi gęsta sieć torowisk, gdyż kolejka była głównym
zródłem transportu na teren budowy na Włodarzu. Ponadto do celów
zaopatrzeniowych oraz dla zapewnienia łączności z innymi kompleksami
wybudowano kamienną drogę, która biegnie z Jugowic przez Włodarz,
Mosznę do kompleksu Osówka oraz na Soboń. W związku ze
zwiększonym zapotrzebowaniem na wodę, na zboczu Włodarza
wybudowano duży zbiornik betonowy o pojemności 350 m oraz rozbu-
dowano cały system ujęć wodnych i podziemnych rurociągów. Obok
wspomnianej już stacji przeładunkowej zlokalizowano ciąg baraków i
magazynów na materiały budowlane, w których znajdują się części
osprzętu elektrycznego, kabli, cegieł oraz tysiące worków skamieniałego
cementu, ułożone w regularne stosy. Obok toru zlokalizowano też
składowisko piasku i żwiru. Dziś na tym miejscu jest sporej wielkości
góra usypana wyłącznie z piasku. Przy jednym z betonowych baraków,
na poboczu, leżą potężne, żelbetowe stropice, które były używane do
obudowy stropu w podziemnych halach. Drugi, wielki skład materiałów
zlokalizowano na południowym krańcu budowy. Na betonowych
platformach leży tam kilkanaście tysięcy skamieniałych worków cementu
oraz stosy cegieł. Trzeci, nieco mniejszy skład znajduje się nad dużym
wykopem obok wlotu sztolni nr 1. W dwóch ceglanych barakach
zmagazynowano tam kilka tysięcy worków cementu. W wielu miejscach
napotkamy obecnie na niewielkie składy piasku, cementu czy cegieł. Na
całym terenie kompleksu zlokalizowano też dwa duże wysypiska
kamienia, pochodzącego z drążonych podziemi.
Pierwsze znajduje się powyżej wylotu sztolni nr 1, obok ciągu magazy-
nów. Główne usypisko znajduje się na południowym krańcu budowy,
obok stert cementu. Na jego terenie hałda ma kilkanaście metrów
wysokości i wygląda naprawdę potężnie. Niewielka hałda znajduje się
także na wprost wlotu sztolni nr 3, a kolejna, nieco większa, na przeciwko
tzw. %7łabnika" obok sztolni nr 4. Na hałdzie tej wykonano kilka
wykopów i rozpoczęto budowę dwóch fundamentów pod baraki. Za
hałdą, aż do głównego usypiska, zlokalizowano ciąg platform, na których
stały wielkie betoniarki o pojemności 3-4 tys. litrów, przygotowujące
beton dla potrzeb budowy. Poniżej głównego usypiska miały swoje
zakończenia tory kolejki, która transportowała od stojących w tym
miejscu kruszarek zmielony kamień, używany do zagęszczania betonu.
Obok kruszarek stojÄ… wielkie fundamenty po Å‚adowarkach i innych
urzÄ…dzeniach technicznych.
Poniżej ciągu platform wykonano dwa duże wykopy, a w jednym z
nich wylano już ławę fundamentową. Natomiast pomiędzy wykopami a
platformami wybudowano ceglano-betonowy bunkier. Obok wlotu
sztolni nr 4 znajduje się długa platforma. Na betonowych podstawach
spoczywały na niej kompresory wentylujące podziemia. Natomiast
poniżej platformy wybudowano zbiornik wody do chłodzenia owych
kompresorów, od którego wykopano rów biegnący aż do żelbetowych
baraków obsługi, przy drodze do Jugowic. Nad wlotem sztolni nr 4 wy-
konano kilka wykopów oraz fundament pod barak, od którego biegnie
niewielkiej głębokości rów w okolice sztolni nr 1.
Pomiędzy wlotami sztolni nr 2 i 3 (poniżej torowiska) stoi duży,
żelbetowy bunkier, a jeszcze niżej całe zbocze poryto wykopami i
usypano wiele pryzm ziemi. W kilku wykopach rozpoczęto wylewanie
fundamentów. Platformy po barakach znajdują się także obok wlotu
sztolni nr 1. Powyżej tego wlotu stoi dziwna, żelbetowa budowla -
przypominać może zarówno rampę przeładunkową kolejki jak i jakiś
magazyn. Przeznaczenia owej budowli niestety nie znamy. Obok niej
wylano betonowy, ośmiokątny fundament. Jego przeznaczenie jest także
niewyjaśnione. Pomiędzy drogą a północnym ciągiem magazynów, w
dolinie potoku, wykonano także kilka wykopów, a obok rozgałęziających
się w tym miejscu torów kolejki stoją fundamenty po ładowarkach.
Natomiast na samych torach umiejscowiono kanał naprawczy dla
parowozów i wagoników. W pobliżu wlotów sztolni nr 1 i 4 wykonano
dwa wykopy, w których mieścić się miały główne budowle kompleksu.
Tuż obok wlotu sztolni nr 1 wykonano wykop o długości około 80 m,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]