[ Pobierz całość w formacie PDF ]
stworzony w 1968 r. Założeniem tego systemu jest udzielanie przez kraje unij-
ne preferencji celnych wszystkim krajom rozwijajÄ…cym siÄ™ i najmniej roz-
winiętym, w myśl hasła Rozwój poprzez handel . Preferencje celne w ra-
mach ww. systemu nie sÄ… wzajemne. MajÄ… charakter autonomiczny. Patrz:
http://www.exporter.pl/bazy/Kraje/152.php
70
1251571
1251571
lę na korzyść Rosji, kiedy Białoruś miała wykonać jakieś nie do
końca jej odpowiadające polecenie Kremla. To kredyty, wymia-
na handlowa, preferencje celne i system współpracy ekonomicznej
przekonywał białoruską władzę. Teraz te kwestie mogła rozwią-
zać także Unia.
Prezydent Aukaszenko, wraz ze swymi doradcami, bardzo dłu-
go zastanawiał się, w jaki sposób mógłby czerpać korzyści z obu
zainteresowanych jego państwem stron. Jak nie rozgniewać Rosji,
a jednocześnie udobruchać Unię.
Kiedy białoruska władza milczała na temat uznania nowych
państw, wyzwolonych przez Rosję, Unia się zachłysnęła. Białoruś
nie poparła bezwarunkowo Rosji, jak to miała w zwyczaju. Po raz
pierwszy od 15 lat prezydent Aukaszenko podjÄ…Å‚ ryzykownÄ… decy-
zję, która miała przynieść mu ogromny jak zakładał zysk po-
lityczny. Unia i USA zobaczyły, że Białoruś chciałaby się wyrwać
z cienia wielkiego sąsiada, a Rosja przełknęła gorzką pigułkę. Do-
piero pózniej podczas wizyty głów obu państw w Soczi okazało
się, że białoruska władza ową demonstrację uczyniła na pokaz. Pre-
zydent udobruchał Kreml podpisaniem umowy o wspólnym syste-
mie obrony przeciwrakietowej i zapewnił, że popiera działania Ro-
sji podczas gruzińskiej agresji 85. Mimo tego odsłonięcia, ziarno
w Europie zostało zasiane. Z drugiej strony Europa bardzo długo
czekała na jakikolwiek sygnał z Mińska, że władza jest gotowa na
wznowienie dialogu. Unia nie mogła się przecież przyznać, że pod-
jęła zbyt pochopnie decyzję o zerwaniu go, nie biorąc pod uwagę
szerszej perspektywy, kierując się raczej chęcią ukarania Białorusi
za to, że jest niepokorna.
Widmo sierpniowej wojny o Abchazję i Osetię Południową
zmusiło Zachód do weryfikacji poglądów i zastanowienie się, czy
przypadkiem nie warto zadbać o jeszcze większe skuszenie Miń-
ska perspektywą atrakcyjnej współpracy, powiązanej z pomocą fi-
nansową, aby wyrwać ten strategiczny obszar spod wpływów
85
Patrz: Jarosław Jakimczyk, Białoruski taniec pomiędzy Rosją i Za-
chodem http://www.money.pl/archiwum/felieton/artykul/jakimczyk;
bialoruski;taniec;pomiedzy;rosja;i;zachodem,30,0,364574.html
71
1251571
1251571
Kremla86. Tym bardziej że i Mińsk wydaje się być zainteresowany
zbliżeniem do Europy, oczywiście z całkiem innych przyczyn. Nie-
mniej jednak nastały sprzyjające warunki do nawiązania dialogu.
Trudno byłoby nie docenić ewentualnych korzyści, płynących
z procesu demokratyzacji Białorusi. Jej wejście do kręgu państw
proeuropejskich mogłoby mieć bezpośredni wpływ na umocnienie
oddziaływania Unii Europejskiej w tej części kontynentu części
graniczącej z Rosją, która tylko czeka na możliwość odzyskania
strefy wpływów chociażby na Ukrainie. Przed taką ewentualnością
Unia musi się bronić. Perspektywa powrotu do systemu zależności
krajów postsowieckich od Rosji mógłby zaowocować odsunięciem
ich od Europy na kolejne lata. To z kolei znaczyłoby skurczenie się
systemu powiązań europejskich, jaki budowany jest w tej dekadzie.
Dlatego też Białoruś jest tak niezmiernie ważna dla przyszłości tej
części kontynentu.
Bruksela zdaje sobie sprawę, jak wielkim sukcesem byłoby na-
wiązanie takiego dialogu, dzięki któremu władza w RB przeszła-
by dobrowolną transformację. O ile lepiej wyglądałoby w oczach
międzynarodowej opinii publicznej nawrócenie Aleksandra Au-
kaszenki niż zrzucanie go z piedestału. Taki proces przecież nie
udał się nawet USA w odniesieniu do wielkich dyktatorów na
nic piętnowanie Kuby czy zbrojna demokratyzacja Iraku: efekt
okazał się mizerny, a intencje niezbyt czyste. Tutaj sytuacja była-
by lepsza dobrodziejstwa miałyby być obopólne, przy czym dla
Białorusi długofalowo korzystniejsze.
86
Ministrowie spraw zagranicznych Unii Europejskiej zgodzili siÄ™ na roz-
poczęcie rozmów o zniesieniu sankcji w stosunku do reżimu na Białorusi
pod warunkiem, że wybory parlamentarne w tym kraju będą uczciwe. Je-
śli władze dopuszczą do nich opozycję i międzynarodowych obserwatorów,
wtedy Unia zawiesi częściowo zakaz wjazdu niektórych białoruskich urzęd-
ników i polityków do krajów wspólnoty. Sekretarz do spraw zagranicznych
Benita Ferrero-Waldner podkreśla, że Unii chodzi o to, by podczas wybo-
rów na Białorusi potwierdzone zostały pozytywne sygnały. Te sygnały to
między innymi decyzja władz w Mińsku o wypuszczeniu na wolność więz-
niów politycznych i nieuznanie suwerenności Abchazji i Osetii Południowej
mimo nacisku Rosji . Patrz: Europia stawia warunki Białorusi: sankcje albo
demokracja, http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80708,5698955,
Europia\stawia\warunki\Bialorusi\\_sankcje\albo\demokracja.html
72
1251571
1251571
III.3 Naruszenia praw człowieka
Naruszenia praw człowieka na Białorusi nie są zjawiskiem no-
wym i wiążą się z długą historią, zarówno republiki sowieckiej,
jak i nowej, demokratycznej Republiki Białoruś. To nie tylko
prześladowania dziennikarzy, biznesmenów czy polityków, to znik-
nięcia ludzi w niewyjaśnionych okolicznościach, przetrzymywanie
więzniów bez postawienia ich w stan oskarżenia, powszechna cen-
zura, konfiskata mienia czy wszechobecna indoktrynacja.
Białoruś stała się ostatnio także polem zainteresowania Amne-
sty International, która wreszcie zamiast jedynie ograniczać się do
umieszczania negatywnych opinii w swych corocznych raportach,
tym razem wdrożyła program na rzecz poprawy stanu przestrze-
gania praw człowieka w RB87 w stosunkowo szerokim zakresie. Po-
za monitowaniem dotyczącym więzniów politycznych, tym razem
Amnesty zajęła się także kwestią kary śmierci oraz możliwością
działania organizacji pozarządowych.
Problemy z naruszeniami praw człowieka są w RB powszechne.
Już od lat Parlament Europejski monitoruje i piętnuje kwestie
bezpośrednio się z nimi wiążące, a są to:
1. brak uczciwych i demokratycznych warunków przeprowa-
dzenia wyborów parlamentarnych czy prezydenckich na Białorusi,
wykreślanie z rejestru partii politycznych w przededniu wyborów,
szykanowanie i zastraszanie kandydatów opozycji oraz zakazywa-
nie przedstawicielom partii opozycyjnych obecności w lokalach wy-
borczych 88,
2. łamanie praw mniejszości,
87
Amnesty International rozpoczęło kampanię, której celem jest promo-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]